Update ความรู้วัคซีน ตอนที่ 3

6. Polio vaccine

OPV เป็นวัคซีน Polio แบบหยอดทางปาก ซึ่งจะให้หยอดตอน 2-4-6-18 เดือน และ 4-6 ปี ทั้งหมด5 หยอด ซึ่งแต่ก่อน polio vaccine แบบหยอดมีทั้งหมดสามสายพันธ์ุ แต่เมื่อปี 2016 ได้มีการ switch จาก 3 สายพันธุ์เหลือเพียง 2 สายพันธุ์ โดยตัดสายพันธุ์ที่ 2 ออก เนื่องจากทาง WHO ตรวจไม่พบ Polio type 2 ตั้งแต่ตุลาคม ปี1999 ซึ่งการตัดสายพันธุ์ที่ 2 ออกนั้น ข้อดีคือ เราสามารถลดการเกิด vaccine-derived poliovirus circulation (VDPV) และ Vaccine associated paralytic poliomyelitis (VAPP) ซึ่งทาง WHO ก็ไม่วางใจ Polio type2 ว่าอาจจะกลับมาได้ จึงดักทางโดยการให้ฉีดIPV อย่างน้อย 1 เข็ม หลังอายุ 14 week ซึ่งของประเทศไทยเองได้จัดให้ฉีดพร้อมหยอด OPV รอบอายุ4 เดือนครับ 

ดังนั้น เราจะให้ OPV ตอน 2, 4(+IPV), 6, 18 เดือน และ 4-6 ปีครับ

ปล. อย่างไรอย่าลืมติดตามการเปลี่ยนแปลงนะครับ แว่วว่า WHO ตรวจไม่พบสายพันธุ์ที่ 3 ตั้งแต่ พฤศจิกายน 2012 และมีการวางแผน eradicate & endgame 2019-2020 นะครับ

7. MMR vaccine

น้องๆ มักชอบถามกันอยู่เสมอว่า MMR เข็มแรกฉีดเมื่อไหร่กันแน่ 9 เดือน หรือ12 เดือน 

จริงๆ จะบอกว่าแบบไหนก็ถูกเหมือนกันครับ โดยถ้าที่ที่เราอยู่มีรายงานระบาดของ measles ในเด็กที่อายุ < 1 ปี ก็ให้ฉีดเร็วหน่อย คือ9 เดือน ในขณะที่ถ้าไม่มี อาจฉีดตอน 12 เดือนได้ครับ 

เพียงแต่ว่าเข็มที่ 2 ขึ้นกับเข็มแรกครับ ถ้าฉีดเร็วก็พิจารณาให้ตอนอายุ 2 - 2 1/2 ปี,ถ้าเข็มแรกฉีดช้า เข็ม 2 ก็ฉีดตอน 4-6 ปี ได้ตามเดิมครับ

*** อย่าลืมว่า MMR คือ live attenuated vaccine ดังนั้นเราจะไม่ฉีดในกรณีผู้ป่วย Immunocompromised เช่น เด็กที่ได้รับ steroid > 2 mg/kg/day or > 20mg/day นานมากกว่า 14 วัน, เด็ก HIV ที่มี CD4 < 15% รวมถึงกลุ่ม Pregnancyด้วย

8. JE vaccine 

เดิมทีเราใช้เป็น inactivated mouse brain derived ซึ่งต้องฉีดทั้งหมด 3 เข็ม แต่มีรายงานพบเด็กที่เป็น JE meningoencephalitis ทั้งที่ฉีดวัคซีนครบ นั่นหมายความวัคซีนนี้อาจมี efficacy ในการป้องกันโรคไม่เพียงพอ ปัจจุบันที่ใช้กันคือ live-attenuated JE แทน ซึ่งมี efficacy ที่ดีกว่า และฉีดเพียงแค่ 2 เข็ม คือ ช่วง 9-12 เดือน (อันนี้น้องๆลองไปสลับกับ MMR ดูนะครับ เพราะอย่างไร ต้องนัดมา child health supervision อยู่แล้ว) แต่เข็มที่2  ห่างกันประมาณ 1 ปี หรือถ้าไม่อยากยุ่งยาก ให้ตอน 2 1/2 ปี ก็ได้ครับ ตามตารางเลย ซึ่งเริ่มจริงจังกันปีนี้

ยังไม่เคยมีน้องถามแต่ขอเขียนดักไว้ก่อนว่า เพราะช่วงนี้ อยู่ในช่วงที่มีการผลัดเปลี่ยนวัคซีน ซึ่งถ้าเดิมคนไข้เคยฉีด MB-JEV จะทำอย่างไร เอาแบบง่ายๆ ตัวเลขไม่ซับซ้อนเลยนะครับ

MB-JEV 1 dose ---> Live JEV 2 dose ห่างกัน 1 ปี 

MB-JEV 2-3 dose ---> Live JEV 1 dose ห่างจากเข็มสุดท้าย 1 ปี 

MB-JEV 4 dose ---> พอแล้ว ไม่ต้องฉีดเพิ่ม

ปล หมด EPI แล้ว รอตอนต่อไปสำหรับ Optional vaccine นะครับ

ขอบคุณรูปภาพจาก https://medlineplus.gov/ency/imagepages/2558.htm